Mehmet Fatih GELERİ ► Performans nedeniyle işten çıkarabilmek için uzun bir dönem işverenin performans ölçümü yapması; performans için objektif bir yöntem belirleyerek bunu çalışanlara bildirmesi gerekli; İşveren; belirli dönemlerle tüm çalışanların performansını ölçmeli, önceden belirlediği kriterler sonucunda düşük kalanlara, performansının neden düşük olduğuna ilişkin savunmasını almalı ve karşı tarafa süre tanımalı, buna rağmen performans uzun bir süre düzelmiyorsa iş akdini fesh etmelidir.
İşveren belirlediği ortalama performans değerini işçiye “bilgilenme hakkı” nedeniyle geri bildirim yapmalıdır. Geri bildirim yapılmamışsa, işçi bunu savunma argümanı olarak kullanabilir.
Ortalama performans değerinin altında olan fakat kabul edilebilir minimum seviyenin üstünde olan işçinin iş sözleşmesi geçerli nedenle feshedilemez. Örneğin ortalama değer 100 birim, kabul edilebilir minimum seviye 70 birim ise 75 birimdeki işçinin iş sözleşmesi feshedilemez.
Bunun yanında performans değerlendirmesinin açıklık-şeffaflık ilkesine uygun olarak yapılması gerektiği için değerlendirme kriterlerinin ve performansının işçiye bildirilmesi, düzelme olmazsa fesih yoluna gidilmesi gerekir.
Y9.HD.nin 12.05.2008 tarihli ve E.2007/35913, K.2008/12011 sayılı içtihadına göre, işyerinde işverenin “performans değerlendirme sistemini oluşturmadığı, bu konuda davacıya önceden bildirimde bulunmadığı, bu nedenle davalı işverenin davacının davranışlarından kaynaklanan geçerli nedeni kanıtlayamadığı sabittir. Davalı işverenin iş sözleşmesini feshetmesi geçerli nedene dayanmamaktadır”. Şu halde öncelikle işveren tarafından işyerinde yapılan işe uygun bir performans değerlendirme sistemi oluşturularak, buna göre kabul edilen standartlar önceden işçiye yazılı biçimde bildirilmeli ve işçi bunlara uygun davranmamasının sonuçları hakkında, anlayabileceği şekilde açık ve kesin olarak bilgilendirilmelidir.[1]
Performansa dayalı işten çıkarma konusunda hukuki açıdan önem taşıyan hususlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
-İşverenin belirlediği performans kriterlerinin somut, işyeri koşullarına uygun ve ölçüme elverişli olması gereklidir.
-Performans ve verimlilik standartları gerçekçi ve makul olmalıdır.
-Performans değerlendirme kriterleri önceden saptanmalı, işçiye tebliğ edilmeli
– Belirlenen performans kriterleri hakkaniyete uygun olmalı ve aynı konumdaki çalışanlara aynı zaman diliminde eşit olarak uygulanmalıdır.
– Performans değerlendirme kriterleri önceden saptanmalı ve işçiye yazılı olarak bildirilmiş olmalıdır. Ayrıca, yapılan periyodik kişisel performans ölçüm ve değerlendirme sonuçlarının da işçilere düzenli olarak dağıtılmış ya da işyerinde ve işçilerin her an inceleyip kendileri hakkında yazılı veya görsel bilgi edinebilme olanağına sahip olmaları gereklidir.
– İşçinin performansının düşük olması nedeninin işçiden mi yoksa dış bir etkenden mi kaynaklandığı araştırılmalı ve işçinin performansına olumsuz yönde etki yapan nedenlerin ortadan kaldırması için gereken yapılmış olmalıdır.
– Performans ve verimlilik sonuçlarına dayalı fesih için geçerli neden söz konusu ise, süreklilik gösteren performans düşüklüğü ve düşme eğilimli sonuçlarla ilgili olarak çalışanların derhal dikkati çekilmelidir.
– İşyerine işçi alma ve içten çıkarma yetkisi verilen işveren vekillerinin, iş sözleşmesinin geçerli nedenle feshedilebilmesi için işçinin performansının düşük olmasının tek başına yeterli olmadığı, ayrıca işyerinde işin yürütümünde olumsuzluğa yol açmış olması gerektiği anlatılarak bu konuda bilgi edinmeleri sağlanmalıdır.
– İşçi işten çıkarılmadan önce gerekli sözlü ve yazılı uyarılar yapılmalı buna rağmen düzelme olmadığı takdirde işçinin işine son verilmezden önce yazılı savunması alınmalıdır.
İşçinin performansına olumsuz yönde etki yapan nedenlerin ortadan kaldırması için gerekenin yapılmış olmasına rağmen, sorun hala devam ediyorsa fesih yoluna gidebilmek için ayrıca performans yetersizliğinin işyerinde işin görülmesini olumsuz yönde etkilemiş ve etkilemeye devam ediyor olması gereklidir.
Y9HDEsas: 2009/8399Karar 2009/32595Tarih: 01.12.2009
FESHİN GEÇERLİ SEBEBE DAYANDIRILMASI GEÇERSİZ SEBEPLE YAPILAN FESHİN SONUÇLARI
Davacı, sözleşmesinin geçerli neden olmaksızın işverence feshedildiğini, uyumlu bir çalışan olduğunu, işyerinde somut olarak ortaya konulmuş performans kriterleri bulunmadığını belirterek feshin geçersizliğine, işe iadeye ve yasal haklarına karar verilmesini istemiştir.
Davalı, feshin geçerli nedene dayandığını, işçinin 2003-2004-2005-2006 yıllarında zayıf sicil notu aldığını, sicil amiri değişikliğine gidildiğini, tayin olduğu 2294 nolu Safalı Tarım Kredi Kooperatifindeki çalışmaları sonrasında 2007 yılı sicil notunun da zayıf olduğunu, yetersiz ve verimsiz bir personel olması nedeniyle iş sözleşmesinin sona erdirildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece, davacının performans yetersizliğinin hangi kriterlere göre belirlendiğinin kanıtlanamadığı,davalı tanıkları yetersiz olduğunu belirtmekle birlikte bunların davacıya zayıf sicil notu veren amirleri konumunda olduğu, davacı tanıklarının da bir eksikliğin bulunmadığını beyan eden kooperatif yönetim kurulu üyeleri olduğu gerekçesiyle feshin geçersizliğine ve işe iadeye karar verilmiştir.
Y9HDEsas: 2007/11480 Karar: 2008/3597 Tarih: 05.03.2008
PERFORMANS EKSİKLİĞİ NEDENİYLE İŞ AKDİNİN FESHİ (Haklı Nedene Dayanmadığı)
İşçinin performans eksikliği nedeniyle iş akdinin feshinde; çalışanlarca tutulan ve performansının düşük olduğuna dair tutanağın hangi objektif standartlara dayandığı kanıtlanamadığından bu kayıtlara dayanarak yapılan fesih haklı nedene dayanmaz.
DAVA VE KARAR:
Davacı, ihbar ve kıdem tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Y9HDEsas: 2006/34941Karar: 2007/5748Tarih: 05.03.2007
İŞ SÖZLEŞMESİNİN HAKSIZ FESHİ (İş Sözleşmesi Feshedilen İle İlgili İstirahat Raporları Getirtilmeli İhbar Öneline İlaveten 6 Haftalık Bekleme Süresinin Dolup Dolmadığı Araştırılmalı)
İHBAR ÖNELİ (İş Sözleşmesi Feshedilen İle İlgili İstirahat Raporları Getirtilmeli İhbar Öneline İlaveten 6 Haftalık Bekleme Süresinin Dolup Dolmadığı)
Dava feshin geçersizliği ve işe iade istemine ilişkindir. İş sözleşmesi feshedilen davacı ile ilgili istirahat raporları getirtilmeli, ihbar öneline ilaveten 6 haftalık bekleme süresinin dolup dolmadığı anılan maddeler kapsamında araştırılmalı, aralıksız istirahat süresi, belirtilen bekleme süresi kadar devam ediyor ise, iş sözleşmesinin 4857 sayılı iş Kanunu’ nun 25/1.b maddesi kapsamında feshedildiği kabul edilmeli, aksi halde ise sık sık aralıklı rapor alıp almadığı üzerinde durularak iş sözleşmesinin geçerli nedene dayanıp dayanmadığı araştırılmalı ve sonucuna göre karar verilmelidir.
YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ KARARI: İş sözleşmesinin davalı işveren tarafından geçerli neden olmadan feshedildiğini belirten davacı feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı işveren, vekili, davacının rahatsızlığı nedeni ile sık sık rapor aldığını, iş sözleşmesinin yapmakta olduğu görevde verim alınamaması, istenilen performansı göstermeme nedeni ile feshedildiğini, feshin davacının davranışlarından kaynaklanan geçerli nedene dayandığını savunmuştur.
Mahkemece, davalı işverenin davacının performans düşüklüğü nedenini kanıtlayamadığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
Y9HDEsas: 2007/11480 Karar: 2008/3597 Tarih: 05.03.2008
PERFORMANS EKSİKLİĞİ NEDENİYLE İŞ AKDİNİN FESHİ ( Haklı Nedene Dayanmadığı )
İşçinin performans eksikliği nedeniyle iş akdinin feshinde; çalışanlarca tutulan ve performansının düşük olduğuna dair tutanağın hangi objektif standartlara dayandığı kanıtlanamadığından bu kayıtlara dayanarak yapılan fesih haklı nedene dayanmaz. Çalışanlarca tutulan ve performansının düşük olduğuna dair tutanağın hangi objektif standartlara dayandığı kanıtlanmış değildir.
DAVA VE KARAR:
Davacı, ihbar ve kıdem tazminatın ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
SONUÇ:
Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten ( BOZULMASINA ), oybirliğiyle karar verildi.
[1] Kar, Bektas (2008), “Performans Düsüklügü veya Yetersizligi Nedeni ile Fesihte Yargisal Denetim”, Steil Dergisi, S.11, s. 34-42.
Mehmet Fatih GELERİ
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
fatihgeleri@ikplatform.com
Kaynak : İkplatform.Com
anahaberyorum ► Bakan Çelik, Bursa’da çarşı esnafı ile bir araya geldi. Bakanlığının yaptığı çalışmalar hakkında bilgi veren Bakan Çelik, İntibak Yasası’nın 2000 öncesi emekliliğe dönük bir çalışma olduğunu hatırlattı.
Alo Sgk 